Gomendatutako adinak betetzen ez dituzten adingabeei smartphone-ak ematea eta sare sozialak erabiltzeko aukera ematea, eta behar bezala erabiltzeko prestakuntzarik gabe eta arriskuak eta horien prebentzioaren berri eman gabe egitea, egin daitezkeen delituen eta horien ondorioen berri eman gabe. Horren ondorioz, adingabe askok, gero eta txikiagoak izanik, eraso digitalak egiten dituzte beste adingabe batzuen aurka eta ondorio penalak dituzten delituak egiten dituzte.
Honako delitu hauek ikusten ari gara: sexortsioa, identitatea ordeztea, inoren kontuetan sartzea, irainak eta mehatxuak, jazarpen digitala, sare sozialetako umiliazioak eta laidoak, baimenik gabe irudiak eta informazio pribatua zabaltzea, adingabeen irudi sexualak zabaltzea...
Ematen ditugun prestakuntzetan, lehen hezkuntzako familia batzuen haurrek indarkeria digital mota desberdinak jasan dituzte, eraso eta delitu digitalak jasan dituzte, eta eraso eta delitu horien egileak salatzerik dagoen galdetzen digute. Oro har, lehen hezkuntzako adingabeen aurkako delitu horiek egiten dituztenak lehen hezkuntzako ikaskideak izaten dira.
14 urtetik aurrera erantzukizun penala dugu. Horrek esan nahi du egiten ditugun delituek dagozkien ondorio penalak dituztela. Gure ekintzen larritasunaren arabera, 18 urte bete baino lehen, honako hauek izan daitezke ondorioak: adingabeak zentro batean sartzea (erregimen itxian, irekian edo erdi irekian), asteburuko egonaldia, zaintzapeko askatasuna, biktimarengana edo epaileak zehaztutako senideekin edo beste pertsona batzuekin hurbiltzeko edo komunikatzeko debekua, gizartearentzako prestazioak, gizarte- eta hezkuntza-arloko lanak egitea, ohartarazpenak...
Erantzukizun penalaz gain, erantzukizun zibila dugu, eta adingabeen legezko tutoreak dira haien ekintzen erantzule subsidiarioak; hau da, haiek ordainduko dituzte zigorrekin datozen isunak, halakorik badago.
Baina zer gertatzen da 14 urte baino gutxiago dituzten adingabeekin? Kasu horretan, ezin zaie zigorrik egotzi, ez dute erantzukizun penalik, baina bai erantzukizun zibila, eta ertzain-etxeetan sala daitezke. Gertatzen dena da, 14 urtetik beherakoak direnez, polizia-etxera salaketa jartzera joatean ebidentziarik eramaten ez badugu, poliziak uko egin diezaiokeela salaketa jasotzeari. Horregatik, garrantzitsua da gertaeren frogak biltzea. Ez ezabatu elkarrizketak, deiak, audioak, pantaila-argazkiak... salaketa jartzera joateko.
Askok uste dute mezu bat edo audio bat bidal dezaketela eta betiko ezabatu, probak ezabatuta. Ez da egia. Denak arrasto bat uzten du eta berreskuratu daiteke. Epaiketa askotan profesionalak erabiltzen dira ezabatutako mezuak eta audioak berreskuratzeko eta proba gisa erabiltzeko.
Garrantzitsua da hezkuntza digitalaren oinarrizko jarraibideak betetzea, mundu digitalaren erabilera seguru, pribatu eta kontzientean hezteko:
Gomendatutako adinak errespetatzea: +16 smartphone bat emateko (adin goiztiarragoetan komunikatzeko beharra badago, tekla-telefono bat eskain dakieke), eta +13 sare sozial permisiboenak. WhatsApp-en kasuan, +13.
Sare sozialak erabiltzeko adina dutenean, familiak uzten badie, lehen urtean gutxienez gomendatzen da sare sozialen erabilera familiarekin batera egitea, familia-kontu bat izatea eta ezarritako denboran erabiltzea, hau da, erabileran gidatzea. Hurbiltze desegokia zer den irakasteko modu bakarra da, komunikatzeko modu egokiak, zer gauza diren arriskutsuak, zer ikusten duten behar bezala interpretatzeko modua, desinformazioa detektatzeko modua, zer ekintza diren delituak...
Erabiltzeko denbora eta lekua ezartzea. Logelan ez lo egin gailuekin, kargatu eta etxeko leku komunetan erabili, asteburuetan erabili, gehieneko erabilera-denbora ezarri, pantailei aisialdirako aukera eman, deskonexio-aldiak izan...
Comments